Ma tha 163 ‘oide’ aig muinntir Ùlpain, càite bheil iad?

Tha teagamhan gan cur as ùr anns a’ chompanaidh a tha a’
lìbhrigeadh Ùlpan, dòigh-teag­aisg càn­ain do dh’inbhich, ás leth Bòrd na Gàidhlig air son còrr agus £700,000.

Sa Chèitean sa chaidh dh’aith­ris An t-Albannach nach robh Deiseal Earranta a’ bualadh nan targaidean aca thaobh àireamh­an oileanach. Bha cean­n­ard a’ Bhùird, Iain Aonghas Mac­Aoidh, earbsach ás a’ bhuidh­inn fhath­ast, ’s e glè riaraichte gun robh 163 neach-teagaisg, neo “oid­ean”, air an trèanadh leotha. Fhuar­adh fiosrachadh ùr a tha fàgail na h-àirimh sin glè an-earbsach, ge-tà.

Chunnaic mi copaidh de chlàr nan oidean aig Deiseal. Tha 163 ainm air ceart gu leòr, ach fhuair mi a-mach gu bheil feadhainn dhiubh sin glè dhiombach de dh’Ùlpan. Thuirt aon fhear, nach robh ag iarraidh ainm fhoillseachadh, rium: “Rinn mi an trèanadh air son Ùlpan ceart gu leòr agus rinn mi aon sreath de chlas­aichean-oidhche Ùlpan, ach cha do chòrd e rium ’s fhuair mi gun robh na dòighean-teag­aisg agam fhìn mòran na b’ èif­eachd­aich na Ùlpan. Cha chleachd­ainn Ùlpan a-rithist.” Ach tha ainm air a’ chlàr fhathast.

A rèir neach àraid, tha àir­eamh mhath dhaoine air a’ chlàr nach do rinn ach seisean-trèan­aidh no dhà; an uair sin rachadh na h-ainmean aca dhan a’ chlàr gun fhiosta dhaibh agus bhiodh “stand-up fight” aig na daoine sin gus am fiosrachadh sin a thoirt dheth! Bha an neach seo am measg corra dhaoine, a b’ àbh­aist a bhith ag obair do dh’Ùlpan, a bhruidhinn rium ach leis am bu mhiann na h-ainmean aca a chum­ail dìomhair.

A rèir learngaelic.com, san t-Sultain am-bliadhna bha 70 clas Ùlpain gan tairgse. Ach chan eil seo ciallachadh gu bheil a h-uile gin dhiubh ga ruith. Chaidh innse dhomh le neach eile: “Tha iomadh clas, a chaidh a shan­asachd, ga chur dheth air sgàth dìth iarrtasan.” Agus fiùs ged a rachadh a h-uile clas air adhart, cha bhiodh seo idir a’ ciallachadh gum biodh 70 neach-teag­aisg ri’n cur gu feum.

“Chanainn-sa nach robh a’ mhòrchuid de na h-oidean a-riamh a’ teagasg clas sam bith,” thuirt an neach seo a-rithist. “’Nam bharail-sa tha mu 85 ás a’ cheud de na h-oidean gun chlas­aichean aig an àm seo ach tha buidheann beag de dh’oidean a’ teagasg barrachd ’s aon chlas.”

Tha feadhainn air a’ chlàr nach eil a’ fuireachd ann an Alba idir. Bhruidhinn mi ri Stephen Jackson, fear dhen a’ chiad luchd-teagaisg a chaidh a thrèanadh, a tha fuireachd a-nis ann an Eilean Mhanainn bho chionn ceithir bliadhna. “Gu dearbh chan urra dhomh teagasg ann an Alba,” thuirt e rium, ’s chuir e ris gun robh e faotainn modh-teagaisg Ùlpain ’na “bhreisleach”. Ach tha clàr Dheiseal a’ toirt a chreidsinn gu bheil e fhathast ri fhaotainn air son teagaisg ann an Alba.

Nas neònaiche buileach is dòcha, tha fear Alasdair Cameron air a chlàradh ’na oide. Tha am fear seo ’na cho-chomhair­liche gnìomhachais do Dheiseal, ’s tha e gu mòr an sàs ann an ob­air a’ chompanaidh. Bho chaidh innse dhomh le mòran nach eil Gàidhlig aige, bha mi air son faigh­neachd dhen Chamshron­ach agus do Dhàibhidh Grannd, stiùiriche a’ chompanaidh, ciamar a dh’fhaodadh e Gàidhlig a theagasg. Cha d’fhuair mi riamh freagairt bhuapa ge-tà mun cheist seo no mu phuing sam bith eile, ged a dh’fheuch mi fad còrr agus dà mhìos.

Niall MacRath