Dè an t-slighe gu reifreann air neo-eisimeileachd?

Chan eil coltas g’eil am freagairt aig Humza Yousaf, le Murray MacLeòid​

[English-language version below]

Chaidh gu leòr a sgrìobhadh agus a ràdh mu òraid Humza Yousaf aig co-labhairt an SNP air neo-eisimeileachd aig an deireadh-sheachdain, dìreach mar a bhiodh dùil.

A-rèir dè am beachd a tha agad fhèin air a' ghnothach, bha na thuirt e na thogail spiorad (a’ cur neo-eisimeileachd aig cridhe iomairt na h-ath thaghaidh) no na bhriseadh-dùil, bho nach eil freagairt fhathast air dè bu chòir a dhèanamh nuair a dhiùltas Westminster ri reifreann aon uair eile, mar a dhiùltas.

Bhon taobh a-muigh, ‘s e cothrom caillte a bha seo airson slighe eile a ghabhail. Gu cinnteach, feumar iadsan a tha dìleas dhan phàrtaidh agus a tha a' strì cho dìcheallach airson neo-eisimeileachd a chumail air an dòigh. Às an aonais, cha bhi faisg air an uimhir a spionnadh anns an iomairt.

Ach, a’ toirt sùil nas fharsainge na sin air cùisean, chan iad, nuair a thig e gu h-aon is gu dhà, a tha cudromach: chan eil na bhòtaichean aca-san a’ dol ach chun an aon taoibh, an SNP no co-dhiù gu pàrtaidhean eile a tha taiceil dha neo-eisimeileachd.

‘S e an duilgheadas gum feumar 10% eile de shluagh na dùthcha a thionndadh, mus biodh e tòrr nas duilghe iarrtas airson reifreann a dhiùltadh.

Air a’ bhun sin, tha e duilich fhaicinn ciamar a tha òraid Humza a’ gluasad chùisean.

Tha dà rud sònraichte a dh’fheumas am pàrtaidh a dhèanamh: sa chiad àite, ‘s e sealltainn g’ eil iad comasach air cùisean a ruith (rud nach eil idir follaiseach an-dràsta) airson beagan de chofhurtachd a thoirt dha daoine gun tig an troimh-chèile a thig le neo-eisimeileachd a làimhseachadh ann an dòigh choileanta. (Brexit...)

San dàrna àite, feumar a thighinn an àirde le freagairt air na ceistean mòra mun not agus dè thachras leis a’ chrìoch le Sasainn nuair a thig e gu malairt, mas e agus gu bheilear a’ dol a-steach dhan EU a-rithist.

Gun dèiligeadh leis an dà rud sin, tha e duilich fhaicinn ciamar as urrainn dha neo-eisimeileachd gluasad air adhart – ged a bhiodh e ceart gu leòr le cuid fuireach anns an t-suidheachadh sa bheil sinn an-dràsta, leis an SNP a’ buannachadh taghadh an dèidh taghadh ach gun neo-eisimeileachd a bhith a’ tighinn càil nas fhaisge.

Agus tha cunnart anns na thuirt Humza. Tha gu leòr a’ tuigsinn gur ann ris an ùine fhada a dh’fheumar neo-eisimeileachd a bhith a’ coimhead.

‘S dòcha nach eil tòrr fuaim a’ tighinn bhon bhuidhinn seo, ach tha iad a’ fàs gu math an-fhoiseil nach eileas a’ gluasad air dè dh’fheumas a dhèanamh agus iad cuideachd a’ faicinn mar tha an luchd-bhòtaidh anns na sgìrean dùthchail a’ fàgail a’ phàrtaidh ri linn fàilnichidhean mòra poileasaidh: aiseagan, an A9, HPMAs, taigheadais, àiteachais...

Chan eil na h-argamaidean airson neo-eisimeileachd a’ dol a dh’fhalbh, ach tha cunnart mura tig atharrachadh, gum falbh tòrr dhen spionnadh anns an iomairt ri linn nach eilear a’ gluasad air adhart.

Le cho cugallach ‘s a tha suideachadh Humza Yousaf, sin an rud bho dheireadh a dhìth air, ged is e e fhèin a bhios as coireach ris aig a’ cheann thall.